Prim iadesi hususu Alman Sosyal Kanunu’nun VI. Kitabı’nın 210. maddesinde düzenlenmiştir. Prim iadesinde söz konusu olan, emeklilik sigortasına sadece çalışandan kesilen emeklilik sigortası primleridir. Kişinin ve ailesinin ileride sosyal güvencesi olarak emeklilik sigortasına yarısı işveren, yarısı ise çalışan tarafından ödenen primlerden işveren payının iadesi ise mümkün değildir.
Genel şartlar
Emeklilik sigorta primlerinin iadesinde esas itibariyle sigortalının,
• sigorta yükümlülüğü ve isteğe bağlı sigorta yaptırma hakkının olmaması
• sigorta yükümlülüğünün sona ermesinden sonra ne Almanya’da ne de kendi ülkesinde sigorta yükümlülüğü olmadan en az 24 aylık bekleme süresini tamamlaması ve ikametini kendi ülkesine nakletmesi
şartları aranmaktadır.
Bunun haricinde vatandaşlığa bakılmaksızın,
• sigortalıya genel yaş haddini (65 yaş) doldurmuş olmasına rağmen 5 yıllık genel bekleme süresini (sigortalılık süresi) dolduramaması,
• geride kalan dul ve yetimlere sigortalının 5 yıllık genel bekleme süresini tamamlamamış olması
hallerinde de emeklilik sigorta primleri iade edilir.
Vatandaşlık önemli
Vatandaşlığın ve ikamet edilen ülkenin önem kazandığı emeklilik sigorta primlerinin iadesinde ülkeler itibariyle farklı uygulamalar söz konusudur. Alman emeklilik sigortasına kesilen primlerin iadesinde ülkeler, Avrupa Birliğine üye ülkeler birinci grup, Türkiye, ABD, Kanada, Şili, İsrail, Japonya, Eski Yugoslavya, İsviçre, Fas ve Tunus üçüncü grup ve Almanya ile sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan ülkeler ücüncü grup olarak ayrılmaktadır.
Birinci grup ülkelerin vatandaşlarına prim iadesi söz konusu değildir. Zira prim iadesinde esas alınan “sigortalının sigorta yükümlülüğü ve isteğe bağlı sigorta yaptırma hakkının olmaması” ilkesi AB’ye üye ülkelerde ikamet edilmesi halinde geçerli değildir. Ayrıca, Alman vatandaşlarına da prim iadesi mümkün değildir, zira Alman vatandaşları yurtdışında ikamet ettiklerinde de isteğe bağlı sigorta yaptırma hakkına sahiptirler.
Türkiye’nin de olduğu ikinci gruba dahil ülkelerin vatandaşlarına prim iadesi mümkündür. Ancak, bunun için ülke vatandaşlığına göre biraz farklı koşullar öngörülmektedir. Üçüncü gruptaki ülkelerin vatandaşlarına ise belirli şartların yerine getirilmesi halinde emeklilik sigorta primlerinin iadesi sağlanmaktadır.
Türk vatandaşlarına prim iadesi ve başvuru
Yukarıda belirtilen şartların yerine getirilmesi halinde Türk vatandaşlarına talepleri halinde emekli sigorta primlerinin yarısı iade edilir. Prim iadesi tutarı, elde edilen brüt kazancın emeklilik sigortasına kesilen primlerin çalışan payı olan yarısının toplamıdır. Almanya’da emeklilik sigorta prim oranı yıllar itibariyle % 18 – 22 arasında seyretmiştir. Buna göre ne kadar primin iade edileceği hesap edilebilir.
Prim iadesinde rehabilitasyon veya “kur”a gidilmiş ve buradaki masraflar genelde olduğu gibi emeklilik sigortası tarafından karşılanmış ise o tarihe kadarki emeklilik siortasına ödenen primler ile ayrıca işsizlik dönemi içerisinde Federal İş Ajansı tarafından emeklilik sigortasına ödenen primler iade edilmez.
Prim iadesi konusunda karara verirken
• 5 yıllık genel bekleme süresi dolmamış ise Türkiye’de veya diğer ülklerde çalışılan sürelerin birleştirilebilerek emekli aylığın doğabileceği,
• Alınan prim tutarından bir o kadarından da vazgeçilmiş sayılacağı,
• Almanya’da ödenmeyen borçların alınacak primlerden mahsup edileceği,
• Boşanmalarda karşı tarafın müracaatı neticesinde evlilik süresine göre alınacak primlerden yarısının mahsup edileceği
hususları da dikkate alınmalıdır.
Prim iadesinde kişinin ve ailesinin sosyal güvenliği söz konusu olduğundan, çok mecbur kalmadıkça yararlanılması Müşavirliğimizce tavsiye edilmemekte ve bu konu kişinin kendi takdirine bırakılmaktadır.
Prim iadesine karar verilmesi halinde sigortalı, ilgili prim iadesi formunu kullanarak, Almanya’dan “Deutsche Rentenversicherung – Nordbayern, 95440 Bayreuth” adresindeki Alman Emeklilik Sigortasına, Türkiye’de ikamet ediyorsa bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne müracaatta bulunabilir.